Қозон ёпиқлиғича қолаверадими?
 Халқаро Амнистия ташкилоти Ўзбекистондаги инсон ҳуқуқлари вазияти¸
хусусан ўзбек қамоқхоналардаги аянчли аҳвол ҳақида бонг уриб келаëтган
халқаро ташкилотлардан биридир.
Нодира 01.04.2009
Халқаро
амнистия ташкилоти Ўзбекистон ҳукуматини 2005 йил Андижон воқеалари
бўйича халқаро текширувни рад этиш қарорини қайта кўришга¸ халқаро
ҳамжамиятни эса¸ бу муаммога кўз юммасликка чақирди.
Шу йил март ойида БМТ нинг Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгаши ўнга яқин
давлат ва халқаро ташкилот эътирозига қарамасдан, Ўзбекистон ҳисоботини
тасдиқлаган эди.
Ўзбекистондаги
инсон ҳуқуқлари вазиятини танқид қилган давлатлар расмий вакиллари ва
ташкилотлар мамлакатда инсон ҳуқуқлари вазияти, хусусан, Андижон
воқеалари, қамоқда қолаётган сиёсий маҳбуслар тақдири ва болалар
меҳнатидан мажбурий фойдаланиш ҳолларини тилга олиб, аҳволни ўнглаш
учун Ўзбекистон ҳукуматига тавсиялар берган эди.
Аммо
Ўзбекистон ҳисоботини тақдим қилган Ўзбекистон Инсон ҳуқуқлари миллий
маркази раиси Акмал Саидов бошчилигидаги делегация кўпчилик тавсияларни
қабул қилмади ва ўз баёнотлари орқали, хусусан, Андижон воқеалари
юзасидан мустақил халқаро текширув ўтказиш масаласининг Ўзбекистон
ҳукумати учун ёпилганига қатъий ишора қилди.
Халқаро амнистия
ташкилоти куни-кеча тарқатган баёнотида шу билан Андижон воқеаларидан
кўз юмиш, ёпиғлиқ қозонни Ўзбекистон ҳукумати райига қараб ёпиғлиғича
қолдириш мумкин эмас, деб таъкидламоқда.
Ташкилотининг Марказий
Осиё бўйича вакили Мэйси Вайшердинг Озодлик билан суҳбатда Женевадаги
муҳокамалар давомида ўз такшилотини умидлантирган жиҳатлар ҳам йўқ
эмаслигини таъкидлади.
- Ўзбекистон ҳукумати даврий ҳисобот
муҳокамалари чоғида дунё давлатлари вакиллари киритган бир неча
тавсияни қабул қилди. Бу тавсиялар орасида Ўзбекистондаги қамоқхоналар
ва қамоқхоналар юзасидан шикоятларни ўрганувчи мустақил миллий монитор
механизмини ташкил этиш тўғрисидаги тавсия ҳам бор.
Агар
Ўзбекистон ҳукумати шу тавсияни бажарса ва шундай кузатув гуруҳи ташкил
этилса¸ ҳамда бу гуруҳга хорижий ташкилотлар билан бемалол ишлаш имкони
берилса, ташкилотимиз буни олқишлаган бўлар эди, дейди халқаро амнистия
ташкилоти вакили Мэйси Вайшердинг.
Аммо Ўзбекистон ҳукуматининг
халқаро жамоатчиликни ташкишга солиб келаётган асосий масалалар — 2005
йилда қонли тарзда бостирилган Андижондаги намойишлар бўйича халқаро
суриштирувга рухсат бериш ва мамлакат қамоқхоналарида қолаётган минглаб
сиёсий маҳбусларни озод қилиш талабини рад этгани, энг аянчлиси, бунга
кенгаш томонидан кўз юмилгани хавотирлидир, дея сўзларини давом
эттиради Халқаро амнистия ташклоти вакили.
- Ўзбекистон
расмийлари даврий ҳисобот муҳокамалари чоғида бу масала ортиқ кун
тартибида эмаслигини, буни муҳокама қилишни хоҳламаслигини очиқ айтди.
Улар бу бўйича халқаро жамоатчилик олдида жавоб бериш масъулиятини
мутлақ инкор қилмоқда. Ваҳоланки, Ўзбекистон ҳукуматининг зиммасида
шундай мажбурият бор ва бу мажбурият бажарилиши шарт, дейди Халқаро
амнистия ташкилотнинг Марказий Осиё бўйича вакили Мэйси Вайшердинг.
Бунинг шартлигини томонларнинг ҳаммаси яхши англайди, аммо, бугунги шароитда унинг бажарилишига эришишнинг реал воситаси борми?
- Биз бу борада халқаро босимни яна ва яна кучайтиришимиз ҳамда бу
масалани халқаро миқёсдаги, турли даражалардаги тадбирлардай қайта ва
қайта кўтаришни давом эттиришимиз керак. Европа Иттифоқи, Европада
хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилоти, БМТ ҳамда инсон ҳуқуқлари бўйича
нуфузли халқаро ташкилотлар томонидан босимни кучайтириш, Ўзбекистонни
шу мажбуриятларни бажаришига эришиш имкони бизда бор-ку?!
Андижон
воқеалари ва ўзбек қамоқхоналаридаги сиёсий маҳбуслар тақдирини шу
билан ёпиб қўйиш асло мумкин эмас. Шунинг учун ҳам биз яна бир карра
халқаро жамоатчилик диққатини Ўзбекистон масаласига қаратдик ва то
зарур экан, қайта ва қайта даъват қилишда давом этамиз, дейди Халқаро
амнистия ташкилотнинг Марказий Осиё бўйича вакили Мэйси Вайшердинг
|
