Қирғизистон расмийлари хавфсизлик кучлари Ўш вилоятида жангари деб гумон қилинган яна бир шахсни отиб ўлдирганини маълум килишган.

Ҳодиса 27 июн куни уч жангари ўлдирилган тўқнашувлар юз берган Ўзган туманининг Қўшқўрғон қишлоғи яқинида содир бўлган.

Ички ишлар вазирлигига кўра, гумондор отиб ўлдирилишидан аввал хавфсизлик зобитига қарата граната улоқтиришга уринган.

Қирғиз хавфсизлик кучлари ва жангарилар экани айтилаётган шахслар ўртасида бот-бот юз бераётган тўқнашувлар ҳақидаги хабарлар Покистон ва Афғонистондаги Толибонга алоқадор жангариларнинг Марказий Осиёга ўтиш хавфи борасидаги хавотирларни пайдо қилган.

Ўтган ҳафта Қозоғистонда бўлган НАТО Бош котиби Яап де Хооп Схеффер НАТО жангариларнинг Марказий Осиёга сизиб ўтишини тўхтатиб қололмаслигини айтган.

Хўш, минтақа, хусусан, ўзбек-қирғиз чегараси яқинида содир бўлаётган воқеалар ниманинг даракчиси бўлиши мумкин? Би-би-си ушбу саволни россиялик журналист, минтақа бўйича таҳлилчи Аркадий Дубновга берди.

Аркадий Дубнов: Менда Қирғизистон жануби, Ўзбекистон билан чегара яқинида юз бераётган ҳодисалардан хавотир ҳисси бор. Аммо бу ҳодисалар, тўқнашувлар, махсус амалиётларнинг келиб чиқиши, нимадан бошлангани менга унчалик тушунарли эмас. Яъни, бу қирғиз махсус хизматларининг аввалдан режаланган амалиётимиди, бу жангариларни қандай қилиб аниқлашди? Ўзлари аниқлашдими, ҳужум қилганларнинг ўзи ким, мақсади нима эди ва ҳоказо. Бизга ҳозиргача келган ахборотдан бу саволларга жавоб топиш мумкин эмас. Аммо аҳамиятли фактлардан бири - куни кеча Ўшда Қирғизистон ва Ўзбекистон куч тизимлари раҳбарларининг учрашуви бўлиб ўтган. Анча юқори даражада. Менга ўзбек томонидан Миллий Хавфсизлик хизмати раҳбари Рустам Иноятовнинг иштирок этгани маълум. Бу бежиз эмас. Менимча, илгарида каттароқ аксилтеррор амалиётлари, ўзбек-қирғиз қўшма амалиётларини ҳам кўришимиз мумкин.

Би-би-си: Сиз 1999-2000 йиллардаги Боткен воқеаларида бўлгани каби жангариларнинг сизиб кириш эҳтимолини назарда тутаяпсизми?

Аркадий Дубнов: Бу ерда воқеаларнинг бир неча йўналишда ривожланишини тахмин қилиш мумкин. Биринчидан, мен ҳозирги жангарилар билан тўқнашув дейилаётган ҳодисалар билан 1999-2000-йиллардаги Боткен воқеалари ўртасида ўхшашлик кўрмаяпман. У пайт жангарилар очиқдан-очиқ бостириб киришган, қуролли рейдлар уюштирганлар, одамларни гаровга олганлар ва ўз мақсадлари ҳақида бир нарсаларни гапиришган. Уларнинг жойлашган жойлари, қаерга қараб боришлари ҳаммага маълум эди. Улар маҳаллий аҳоли билан мулоқот қилишга уринган эдилар. Ҳозир эса бири-биридан алоҳида бир неча ҳодисалар содир бўлаяпти. Ҳали 26 майда Ўзбекистоннинг Хонободида нималар юз бергани тўла тушунарли эмас. Ундан кейинги ҳодисаларда эса куч тизимлари билан қандайдир жангарилар ўртасида тўқнашувлар юз бераяпти ва Қирғизистон расмийлари уларнинг "Исломий жиҳод" ташкилотига аъзолиги борасида баёнот беришга шошилаяптилар.

Би-би-си: Дарвоқе, "Исломий жиҳод" ҳақида. Бу гуруҳ минтақада қанчалик фаол, деб айта оласиз?

Аркадий Дубнов: Охирги ҳодисаларга "Исломий жиҳод" ташкилотининг алоқаси борасида Қирғизистон куч тизимлари ҳозиргача биронта аниқ далилни намойиш этганлари йўқ. Бу ҳақдаги баёнотлар анча тушунарсиз. Назаримда, куч тизимлари, Қирғизистон, эҳтимолий Ўзбекистон куч тизимларининг ҳамкорлигида қандайдир жангариларнинг сизиб кириши ёки каттароқ амалларга қўл уришининг олдини олишга қаратилган бир нави аксилтеррор амалиётини режалаган ёки режалаётгандек. Аммо сўнгги ҳодисалардан бу каби амалиет режаси ҳали яхши пишмаган, деган хулосага бориш мумкин.

Би-би-си: Ғарбдаги таҳлилчилар жангариларнинг Марказий Осиёда пайдо бўлиши Покистоннинг Вазиристон минтақасидаги амалиётлар натижаси ҳам бўлиши мумкинлигини айтишаяпти. Ҳақиқатан ҳам жангарилар чорасизликдан уйларига, ватанларига қайтаётган бўлишлари мумкинми?