ДУНЁНИ ЎЗГАРТИРГАН 1989 ЙИЛ ҲАҚИДАГИ ХОТИРАЛАРИНГИЗ

1989 йил ҳодисалари ортидан ҳеч қанча вақт ўтмай Шўролар Иттифоқи парчаланиб, Ўзбекистон дохил унга аъзо давлатларнинг барчаси кетма-кет ўз мустақилликларини эълон қилишди.

Айнан 1989 йилда Ўзбекистоннинг илк ва жорий президенти Ислом Каримов қудратга келди.

Бу йил эса, айрим тарихчилар наздида янги сиёсий юз йилликни бошлаб берган ана шу ҳодисаларга 20 йил тўлади.

Би-би-си Ўзбек Хизмати айни сана муносабати билан "1989 - Асрга татигулик йил" номли лойиҳа асосида туркум лавҳалар тайёрламоқда.

Биз мазкур лойиҳа доирасида бу борада бир қатор ўзбекистонлик тарихчи, сиёсатчи, инсон ҳуқуқлари фаоллари ва оддий инсонларнинг фикрларини эътиборингизга ҳавола этиб бориш ниятидамиз.

Агар сиз ҳам ўз хотираларингиз ва фикрларингиз билан ўртоқлашмоқчи бўлсангиз, уларни

bbcuzbek.com га йўлланг.

Бизнинг электрон манзилимиз : uzbek@bbc.co.uk га мактуб жўнатишингиз ёда саҳифанинг ўнг томонидаги махсус форма орқали фикрларингизни билдиришингиз мумкин.

Биз сизнинг фикрларингизни кутиб қоламиз!

1. 1989 йил нимаси билан сизнинг хотирангизда қолган? Ўша пайтдаги воқеалар, бунинг ортидан Ислом Каримовнинг қудратга келиши, Шўролар Иттифоқининг парчаланиши ва мустақилликнинг қўлга киритилиши Ўзбекистоннинг кейинги тақдирида қандай акс этди, деб ўйлайсиз?

2. Бундан 20 йил аввалги сиёсий янгиланишлар бўсағасида қилган умидларингиз бугун ўзини қанчалик оқлади? Агар йўқ бўлса, сизнинг назарингизда, уларнинг рўёбга чиқишига нималар тўсқинлик қилди, деган фикрдасиз?

3. Сиёсий ҳушёрлик, халқ туйғуси, сўз ва демократик эркинликлар, аҳолининг пул топиш имкониятлари назарда тутилганда, Ўзбекистон ўтган 20 йил ичида нималарни бой берди? Ўтган 20 йил Ўзбекистон учун қанчалик муваффақиятли кечди, деб ўйлайсиз?

Ўша 89-90-йилларда мен “Бирлик” партиясининг Зарбдор тумани бўлими раиси бўлганман. Ўзим Жиззахда фаолият олиб борганимга қарамай, асли водийлик бўлганлигим учун Қўқонда ҳам тез-тез бирликчилар билан йиғилишиб, кўп масалаларни маслаҳатлашардик. Ўша вақтда бирликчиларнинг фаолияти жуда фаол эди, мен ўзим “Бирлик” партиясининг газеталарини тарқатардим, ўшанда Ўзбекистоннинг тарихига оид жуда кўп мақолалар чиқариларди. Ана шу мақолалардан ўз тарихимиз тўғрисидаги жуда кўп яхши нарсаларни ўқиб, ўрганганмиз, тарихимизнинг асл негизини ўрганганмиз. У вақтгача биз билмаганмиз, чунки Шўролар даврида кўп нарсалар очиқ-ойдин ёритилмаган. Бу – менга ўзимизнинг тарихимизни тушунишимда яхши сабоқ бўлган. Иккинчидан, ўша вақтларда ҳукумат раҳбарлари “Бирлик” партияси вакилларининг жойлардаги қўйган талабларини мажбуран бажаришарди. “Бирлик” партияси шунчалик катта кучга эга эди.

Аввалига ўйланиб қолдим...

Лекин Шўролар Иттифоқи даврида бошланган қурилишлар бирданига тўхтаб қолгач, энди бу қурилишларни Ўзбекистон қила олармикан, қўймикан, бу томондан зарар бўлмасмикан эркин бўлгани билан, деб ўйлардим. Чунки ўша пайтларда жуда катта қурилишлар бўларди. Кейинчалик эса, ўзим бу фикримнинг янглиш эканига амин бўлдим. Сабаб – мен Қорақалпоғистон, Самарқанд томонларга ўтганимда йўлдаги тошдан қурилган ошхона, ресторанлар, хусусий уйларни кўриб, “а-аа, одамларга эркинлик берса, демак ҳамма жойда бирданига ҳар ким ўз хоҳишига қараб, ишини давом эттираверар экан, ҳеч нарса тўхтаб қолмас экан,” деган хаёлга бордим. Бундан ташқари ўша даврда эркинлик шабадаси эсгани учун одамлар, масалан, савдо-сотиқ масаласида ҳам жуда эркин эдилар. Бир куни савдогарларни ташийдиган автобусда кетаётганимда бир аёл ҳайдовчига нималарнидир гапириб, “ука,” деса, у, “Ука деманг мени, чайқовчи менинг опам эмас,” деса, “Эй-йй, ука, бизни унақа деманг, бизга ўхшаганларни ҳозир тадбиркор дейишади,” дегани ҳеч эсимдан чиқмайди. Демоқчиманки, тадбиркорлик жуда ривожланиб кетганди. Ўшанда Қўқонда бўлаётган савдо-сотиқ, тизилиб кетган автобусларни кўриб, (Қирғизистондан ҳам бор, Тожикистондан ҳам бор, ўша қорақалпоқлардан ҳам бор,..) мени “агар шунча автобусга юк босиб олиб кетадиган бўлса, Қўқон шаҳри жойида қолармикан,” деган ваҳима босганди. Чунки мен умримда шунча автобуснинг бунчалар қатор бўлиб турганига гувоҳ бўлмаган эдим.

Бозор нархи ҳукуматникидан арзон эди

Ўша вақтда савдо-сотиқ шунчалик яхши ривожланган эдики, Хитойми, Эронми, ҳамма давлатлардан товарлар келарди, шуни шахсан одамларнинг ўзлари олиб келишарди. Давлат ёки ҳукумат олиб келмас эди шуни. Ўша пайтларда дўкондаги ҳукуматнинг расмий нарх-наволари билан бозорда халқ қўяётгани орасидаги фарқ аниқ тенг ярмига фарқ қиларди. Масалан, газламаларнинг метри тахминан 200 сўм бўлса, бозорда 100 сўм эди. Агар тортишсангиз, 80 сўм, 70 сўмга ҳам тушарди. Савдо-сотиқ шунчалик ривожланган эди. Ҳатто ўша “кўпон”нинг даврида ҳам товар бор эди, ҳам оборот яхши эди, кўпоннинг қадри кучли эди, Россиялардан товар олиб келардик. Демоқчиманки, жуда яхши кетаётган бир пайтнинг ўзида Ўзбекистон ҳукумати бирданига тескари юришни бошлади. Ҳукумат ўз кучи билан ривожланаётган одамларни синдиришни бошлади, буни тўхтатди, бунга эришди ҳам. Одамларнинг фаолиятини тўхтатишга эришиб, ҳукумат ўзининг нарсаларини нима қилмоқчи бўлди, мана, кўряпсизки, ҳамма нарса тескари самара бериб, қимматчилик, йилдан-йилга ҳар хил зўравонликлар,...Масалан, Ўзбекистоннинг милицияси одам боласидан умуман қўрқмайди. Одамлар милицияни кўрса, зириллайди. Тавба қилдим деб айтай, одамлар жонини олаётган Азроилни кўрса, шунчалик қўрқмаса керак, “а жонимни олади-да,” дейди қўяди. Лекин милиция ходимларини кўрса шунчалик қўрқадики, улар билади – ноҳақдан хоҳлаган вақтда қамаб қўйиши мумкин, уларга қарши куч йўқ. Чунки прокурорнинг буйруғини ҳам, суднинг буйруғини ҳам , бошлиғининг буйруғини ҳам бажараётганлар – ўша милиция ходимлари. Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш билан шуғулланган бир неча йил давомида ўзимиз шунинг гувоҳи бўлганмиз.

Темир қизиғида босилмаса...

Ҳукумат иқтисодий чораларни мажбуран кўрган бўлиши мумкин, лекин ўша талабларни вақтида бажарганида ҳеч нимага таъсир қилмасди. Масалан, шахсан Ўзбекистонда конвертация масаласини ҳам судраб, судраб, судраб келиб, охири мажбур бўлганидан кейин қилинди. Лекин умумий нисбатда олганда бу конвертация қилинди, деб ҳисобланмайди. Чунки конвертация масаласида давлат бозори ҳам бўлади айирбош қилаётган, оддий шахсларнинг ҳам қонуний рўйхатдан ўтган нималари бўлиши мумкин. Мана, масалан, мен 90-йиллар бошларида мен шундай ҳолатни Ўшда кўрганман. Бозорнинг ичида будкада долларнинг сўмга нисбатини ёзиб қўйган, бемалол,..масалан, биз ўша пайтда Россияда ишлардик, Россияда пулимизни алмаштириб, бориб сўмида товарини олдик, бизга долларга сотмайман деганда, бемалолчилик. Худди шунинг учун ҳам Ўзбекистон ҳукумати конвертация масаласини ҳам мажбурий босим остида қилиб, ҳеч қандай бир эркинлик бергани йўқ. Агар, ҳукумат конвертация масаласини эркин қўйиб қўйганда эди, бунинг халққа ҳам фойдаси бўлган бўларди. Чунки эркин конвертация бўлмаган давлатга ҳеч ким ўзининг маблағини олиб киришни истамайди.

Давоми бор

2-қисм

Шуни тан олиш керакки, Совет ҳокимияти ҳамма республикаларни бир-бирига иқтисодий жиҳатдан боғлаб қўйган эди. Барчаси бир-бирига боғлаб қўйилган, барчаси ихтисослаштирилган эди. Масалан, Беларус собиқ Шўролар Иттифоқининг “инструментальный” цехи, “оборонный” маркази эди. Болтиқбўйи давлатлари эса, гўшт маҳсулотлари, теле-радио ускуналар, яъни нозик технологиялар билан ишлайдиган республикалар эди. Ўзбекистон асосан пахтачилик, пиллачилик, кейин олтини ва уранига ихтисослашган эди. Мен ўша пайтда нима қилса ҳам Совет Иттифоқини сақлаб қолиш керак эди, демоқчи эмасман. Лекин иттифоқнинг шунчалар ўпирилиб, тушиб кетишини ҳеч ким кутмаган эди...

Батафсил танишиш учун бу ерга босинг

1-қисм

1989 йил билан боғлиқ эсимда қолган воқеалардан бири бу – айни ўша йилнинг 25 июн куни Ислом Каримовнинг Ўзбекистон Компартияси Марказий Қўмитасининг биринчи котиби этиб тайинланиши бўлган. Орада кечган йиллар мобайнида мен Ислом Каримов билан бевосита бир-икки марта мулоқотда бўлганман. Шунинг учун ҳам айтишим мумкинки, Каримов билан учрашиб, суҳбатлашган пайтларимда таассуротим анча яхши эди. Ҳозир энди у таассуротлар анча хиралашиб қолди. Чунки реал ҳаётда мен кутганчалик ўзгаришлар бўлгани йўқ. Мен Ислом Каримов билан илк бор учрашганимда, “Бу одамнинг ақли жуда чуқур, кўп нарсага ақли етади, тушунади,” деб ўзимча хулоса қилган ва ўзининг иродаси, ақлу заковати билан бирорта бир ихтироларни қилармикан, жиддий ўзгаришларни амалга оширармикан, деган ниятда бўлганман...

Батафсил танишиш учун бу ерга босинг

3-қисм

Қани энди Ўзбекистон тарихи ғилдирагини орқага айлантиришни иложи бўлсаю биз 1989 йил баҳорига қайтиб борсак ва ҳамма нарсани қайтадан бошласак. Аммо буни афсуски иложи йўқ, ҳозирча Вақт машинасини яратишни ҳеч ким уддасидан чиқа олгани йўқ. Саволга жавобни бошидан бошласак, у ҳолда шуни айтишим керакки, 1989 йилдан бошлаб Ўзбекистон ҳукумати тутган йўл ҳам ҳукуматнинг ўзи учун, ҳам ўша пайтда 22, ҳозирда эса 27 миллион бўлган халқ учун ҳам, менимча, нотўғри сиёсатга йўғрилган бир йўл бўлди. У пайтларда Ислом Каримов эндигина Ўзбекистон Коммунистик партияси МарказҚўмига биринчи котиб этиб сайланган давр эди. Амалда бу унинг Ўзбекистон Социалистик республикасининг бошлиғи дегани эди. Аммо ҳозирча бошқарувнинг иплари Москвада, Политбюрода ўтирган бир гуруҳ инқиллаб, синқиллаб қолган чоллар қўлида эди.

Батафсил танишиш учун бу ерга босинг

2-қисм

1989 йилнинг иккинчи ярми эса менинг илк бор Ўзбекистонда эндигина шаклланаётган ”Бирлик” халқ ҳаракати сафларига киришим ва унинг сафида жиддийроқ, кенгроқ кўламларда фаолият юритишим билан боғлиқ бўлди. Мен каби ”Бирлик”ка илк бора келганларнинг аксарияти эркинлик ва озодликка ўта ташналар туридан эдилар. Биз ҳар қандай соҳани ипидан игнасигача тафтиш қилиш, ҳар бир соҳада кескин ва ўта муҳим бўлган ислоҳотларни зудлик билан амалга ошириш ҳақида тиниб билмай жон куйдирувчилар армиясининг жангчилари эдик. Ўша пайтлари биз илк бора ”Бирлик”нинг варақасини чиқара бошладик ва менинг илгари ”Гражданин” учун тайёрлаб қўйган мақолаларим энди ”Бирлик” варақаси саҳифаларига кўчиб ўта бошлади.

Батафсил танишиш учун бу ерга босинг

1-қисм

1989 йил...Бу йилнинг биринчи ярми Эркинлик, Озодлик шабадаларининг биринчи тўлқинлари Ўзбекистонга кириб келаётган давр сифатида мени ёдимда қолган. Ўша йили мен илк маротаба, ўз бошимча, ишхонамдаги ёзув машинкасидан ўғринча фойдаланиб ”Гражданин” деган бир варақа чиқарганман. Варақадаги асосий фикрлар инсон озодлиги ва эркинлиги ҳақида эди. Умумий фикрлардан ташқари мен конкрет фактлар, масалан, порахўрликлар, қаллобликлар, Коммунистик партиянинг жонга тегиб кетган яккаҳокимлиги, Москвада тузилган янги демократик партия ҳақида қисқача ахборот, газета, телевидение ва радиоларда эркин фикр билдира олмаслигимиз каби масалалар ҳақида ёзган эдим у варақада...

Батафсил танишиш учун бу ерга босинг

Давоми бор...

Президент Каримовнинг қудратдаги йигирма йили ҳақида айрим ўзбекистонликларнинг Би-би-си билан суҳбатда билдирган фикрлари:

Ўзбекистонлик киши: “Ислом ака жуда катта ютуқларга эришди. Мана, Ўзбекистонда ҳозир ҳаммаёқ ривожланаяпти. Катта кўприклар, қурилишлар, Ўзбекистонда ободончилик ишлари аъло даражада кетаяпти. Халқи яхши яшаяпти. Иш ўринлари ҳам аста-секинлик билан яратиляпти. Энди Ўзбекистонни янада обод қилиш, инсонларнинг фаровонликларини ўйлаш, яхшиликка, оқибатга чақириш керак”.

Гулмира, Хўжаободдан: “Касбим оддий чевар. Ёшларга кенг имкониятлар яратиб берган. Ҳамма нарсаси зўр, гап йўқ. Билмасам энди, эришолмаган нарсаси бўлмаса керак. Мен қизларни бичиш-тикишга ўргатиш учун чеварчилик корхонаси очишни истардим. Ана шунга келиб ёрдам берса, қанийди, бўлди эди!”

Барчиной, колхозчи: “Яхши, яхши томонлари бор. Қандай ишлар қиларди, масалан, коллежлар бор, бултур пенсионерларга ёрдам қилди, мана, “Қишлоқларни ободонлаштириш йили” бўлди, Худо хоҳласа, бу йиллардан ҳамма нарса арзон бўлиб кетди, тинчлик бўлса бўлди, бошқа нима йўқ. Қурилишлар яхши, йўлимиз равон, текис, бошқа ерларни ҳам кўриб келаяпмиз. Булар учун раҳмат. Энди пастдагилар яхши ишлашса, бўлди. Пастдагилар бироз ҳалақит беришяпти. Каримовнинг айтгани бўлса, ҳаммаёқ яхши. Мана бошқа давлатларда, ҳамма жойларда эшитиб турибмиз, ҳа бизнинг давлатларимиз бойиб бораяпти-ку! Шу-да, секин-секин бўлаяпти-ку. Болаларим четга чиқишгани йўқ. Ўзбекистонда ишлашяпти, қорнимиз туйяпти, четга бориб келганларни ҳам кўраяпмиз....Лекин бизнинг битта заводимиз бор, шуни қайтариб берса бўлди, қайта ишлатса, нимага деганда чўл зонаси, аҳоли у ёқ, бу ёқларга кетиб қолаяпти, шу чўлимиз обод бўлса бўлди, ишчиларни ўзимизнинг кадрлардан олса, икки ёқдан келиб, ташмачилик қилиб кетмаса, ишлаб, пулини олса, ўзимизнинг районни обод қилишади-ку!

Мавлудахон, Қирғизистондан: “Ислом Каримов жуда катта ютуқларга эришди. Энг асосийси бу – ишлаб чиқаришни ривожлантирди. Муҳими бойликларини ташқарига чиқариб юбормади. Ҳаммасини нарёқдан олиб келиб, қўшма корхона қилиб, ўзида бойитди. Ички бозорини сақлаб қолганлиги учун ҳаммаёғи ривожланди, мамлакатни талаб кетишга йўл қўймади-да...”

Моҳирахон, шифокор: “Ҳаммаёқ ривожланаяпти, ёшларга кенг йўл очиб бераяпти, энди ҳар бир банданинг камчилиги кўп, албатта, бундан ҳам катта ютуқларга эришади, деб ўйлаймиз”.

Mashrab Shaxobov, Uzb

Mavzu yaxshi tanlanibdi. Haqiqatan ham bizning mustaqilligimizda Karimovning hech qanaqa jasorati yo'q. Buni hamma biladi. Mustaqillik bu eng qadrli ne'mat. Qanday yashashimizdan qat'iy nazar mustaqilmiz.Taraqqiyotga kelsak bu millatning bilim va salohiyatiga bog'liq. Sovet davridagi faqat qishloqlarda paxta terib, korchalonlarning gapini yutib, bilimsizlikda yashashga ko'nikkanligimiz mana endi natijasini bermoqda. Lekin eng asosiysi nima bo'lganda ham mustaqillikka erishdik. Rivojlanish sekin sekin bo'ladi. Bu ancha vaqt talab qiladigan narsa. Qozog'iston va Rossiyani ham juda rivojlandi deb ayta olmaymiz. Ikkovlari ham tabiiy resurslar hisobiga iqtisodiyotlarini ushlab turishibdi.

Xo'ja Nasriddin, Turkiya

20 YIL ICHIDA O'ZBEKISTON ENG QOLOQ VA ENG QASHSHOQ DAVLATLAR RO'YXATINING OLDINGI REYTINGIDA... XO'SH, BUNGA HOZIRGI HUKUMAT, TEPADAGILAR AYBDOR EMASMI??. SSSR DAN QOLGAN TIZIM HALIGACHA ISHLAB KELMOQDA.. TANISH-BILISH, PORAXO'RLIK,.. ILLATLARI HAMMANI LARZAGA SOLISHDA DAVOM ETMOQDA. MUHTARAM O'ZBEKISTONLIKLAR, TAN OLINGLAR, AXIR BU HUKUMATDAGILAR VA KARIMOVLAR OILASIGA HESH BIRIMIZ ISHONMAYDIGAN BO'LDIK.. 20 YIL ICHIDA QANAQA QASHSHOQ DAVLATGA AYLANIB ULGURDIK AXIR..YOSHLARIMIZ NONGA PUL ISHLAGANI CHET ELLARDA, AYOLLARIMIZ BOZORLARDA XORU ZOR BO'LIB YASHAB KELMOQDA.. MEN BU KETISHDA O'ZBEKISTONNING UMUMAN KELAJAGINI TASAVVUR QILA OLMAYAPMAN.. MENI KECHIRASIZLARU HOZIRGI PAYTDA O'ZBBEKISTONDA ESHAKLAR HAM OCH QOLIB KETMOQDA!!! BU POZOR EMASMI???

Bankir

1. Qimmatchilik, yetishmovchilik boshlangan. O'zbeklar ishi, turk-mesxetilari bilan bog'liq voqealar odamlar xotirasida yangi edi. Nishonovdan keyin Karimovga odamlar uncha e'tibor berishmagan edi. Mustaqillik bizga berildi, biz uni qo'lga kiritmadik. Men bilgan, CCCP davrida yashagan odamlarning 90%i o'sha davrni qo'msaydi. Hech qanday ideologiya, erkinlik va hokazo - odamning bugungi va ertangi kunidagi ijtimoiy va iqtisodiy xotrijamligini ta'minlay olmaydi. Ya'ni ashula qorin to'yg'izmaydi. Chet elda esa Sovet pasporti bor o'zbek, hozirgi O'zbek pasporti bor o'zbekdan qadrliroq bo'lgan. Eng achinarlisi millionlab o'zbekning rus va qozoqlarning eng qora ishini qilib yurgani - mana shu millat uchun tragediya. Ularning farzandlari otasiz yoki onasiz o'sayotgani, tarbiyaga, bilim darajasiga va qolaversa, millat genofondiga ta'sir qilishi - mana shu tragediya. 2. Unchalik ro'yobga chiqmadi. Men davlatchiligi mustahkam va iqtisodi qudratli mamlakatda yashab, ishlamoqchi edim. Uzoqni ko'ra biladigan, adolatli va ochiq fikr yuritadigan, iqtisodiyotni yangilab, chet el sarmoyadorlaridan unumli foydalana oladigan rahbarlarni orzu qilgan edim. Hozirgi davlatni esa kuch ostida qurilgan, rahbarlari kaltafahm, poraxo'r va qo'rqoq, iqtisodiyoti Sovet davridan beri yangilanmagan, islohotlari samarasiz, qonunlari ijrosiz, siyosati inson qadrini bir pul qiladigan, xalqi esa mustaqil fikrsiz, buyruqbozlik ostidan ezilgan holda ko'ryapman. Afsus. Nimalar to'sqinlik qildi? Rahbarlar. Hamma joyda inson faktori mavjud, borni bor qiladigan, yo'q qiladigan ham inson. Boshqa hech narsa emas. Karimov garchi diniy ekstremizmning oldini olgan, va iqtisodiyotni ma'lum darajada ushlab turgan bo'lsa-da, bu kunlar tarix sahifalarida siyosiy qatag'on va iqtisodiy turg'unlik davri deb qoladi. 3. 20 yillik muvaffaqiyat - bu tinchlikni saqlab qolish, mamlakatni diniy ekstremizmdan, xalqni ocharchilikdan ma'lum darajada saqlab turish, maktab va, ayrim ma'noda, tibbiyot muassasalarining tekin bo'lishini ta'minlash, infrastrukturaga qilinayotgan (asosan yo'llar) investitsiyalar, va qolaversa, xalqimizning 5 millionga ko'payishi, milliy qadriyatlarimizning ma'lum darajada tiklanishi, 20 yillik boy berilgan imkoniyatlar - juda ko'p. Eng asosiysi, butun boshli iqtisodiyot bir hovuch insonlarning manfaatlariga ishlab, 20 yil ichida real islohotlar qilinmasligi. Tashqi siyosatda ham bir qator kamchiliklar bo'ldi, bunga sabab tashqi siyosatning bir inson kayfiyatiga va manfaatiga qarab qurilishi va tezda o'zgartirilishi. Men O'zbekistonda to'laqonli demokratiya qurilishiga ishonmayman, lekin hech yo'g'i iqtisodiyot normal darajada ishlab, xalq ish bilan to'liq ta'minlanishiga, tadbirkorlarga yo'l ochib berilishiga umid qilgan edim. Odamgarchilikning sekin-sekin yo'qolishi esa mana shu iqtisodiy qiyinchiliklarning mevasidir. Lekin baribir O'zbekiston - qudratli va ulkan salohiyatga ega mamlakat. Xalqimiz mehnatkash va tadbirkor xalq. Kelajak hozirdan yaxshi bolishiga ishonaman.

Quyoshbek Nurbekov, O'zbekiston

Aqshlik Firdavsning so'zini quvvatlayman. I. Karimovning demokratiya va inson xuquqlariga qarshi aytganlarini qulog'im bilan eshitganman. Gapirsa gap ko'p.

Dilshod Emomnazarov, O'zbekiston

Men bu haqda fikrlarimni bildirar ekanman, bir narsani oldindan aytib qo'yishim kerak: Men o'z fikrlarimni ongli holda bayon etmoqdaman! Vatanimiz va Xalqimizning kelajagini hal qilib beradigan, ayni paytda hammamizning burchimiz bo'lgan, hammamiz uchun og'ir bo'lgan mana shunday o'tish davrida yuqoridagi fikrlarni yozganlar bilan yurtdosh, millatdosh ekanimdan afsusdaman. Axir prezidentimiz qilgan jasoratni hech kim qila olmaydi-ku !!!

Firdavs, AQSH

Salom, Men asosan singlimiz Mubinaxonga murojaat qilmoqchi edim. Adashmasam Mubinaxon yaqin o'tmishdagi tariximizni bilmaydigan ko'rinadilar. Biz mustaqillikka erishmadik va Sovet Ittifoqidagi ijtimoiy-siyosiy ahvoldan ko'ra ancha achinarli darajaga tushib qoldik. I.Karimov birinchilardan bo'lib mustaqillikka qarshi chiqqanlardan edi. GKCHPdan keyin nima qilishini bilmasdan O'zbekistonni mustaqil deb e'lon qilib o'z kursisini saqlab qoldi...Biz uning davrida iymon-e'tiqodni, oqibatni, ayollar esa hayosini yo'qotishdi. Mubinaxon agar Siz Allohni tanigan bo'lsangiz Allohdan qo'rqing,Qamoqxonalarda diniy e'toqodi uchun qiynoqqa solingan, o'ldirilgan birodarlamizni ko'ring. Ziyolilari xor, qonunlar ishlamagan jamiyatning hech qachon kelajagi bo'lmaydi.

A. SHARIPOV, AQSH

1989-yilda men 14 yoshda edim, ammo otam Muxolifatchi bo'lganlari uchun siyosatdan ancha xabardor bo'lganman. Bugun O'zbekistondagi siyosiy va iqtisodiy ahvol Sho'ro davriga nisbatan ancha yomon bo'lsa-da, menimcha, tarixchilar SSSRning qulashiga ijobiy qarashlari lozim. Sovet tizimi bizni boshi berk ko'chaga olib kelib bo'lgandi va Gorbachyovning bu ko'chadan chiqib ketish rejasi, baxtimizga Sovet Ittifoqini qulashiga olib keldi. Afsus-ki O'zbekiston hukumati bunday sharoyitda to'g'ri yo'l tanlamay, nafaqat orqaga, balki jarlikka qarab qulay boshladi.

Mubina, Uzbekiston