Генерал Дўстум Толибонга қарши жангларда АҚШнинг яқин иттифоқчиси эди

АҚШ президенти Барак Обама Афғонистонда қирғин бўлгани ҳақидаги даъволар текширилаётганини айтди.

Собиқ президент Буш маъмурияти бундай даъволар юзасидан тергов ўтказиш чақириқларини рад этганди.

Барак Обама Американинг Си-Эн-Эн телевизион канали билан суҳбатда қирғин даъвоси борасида ҳужжатларни тўплашни ўз расмийларига буюргани ва айни масала юзасидан тергов ишлари очилиши мумкинлигини маълум қилди.

Қирғин даъвоси 2001 йил охирларида "Афғонистон Шимолий Иттифоқи"га таслим бўлган юзлаб, балки минглаб Толибон жангчиларининг ўлимига таалуқлидир.

Толибон жангчилари ўшанда Америка дастагидан баҳраманд бўлган генерал Абдурашид Дўстум аскарлари тутқунлари бўлганлар.

Маҳбуслар юк ташувчи контейнерларда бўғилиб ўлишлари учун атайлаб қолдирилган ёки контейнер деворидаги тешиклардан отиб ўлдирилган деган даъволар 2002 йилда юзага чиққанди.

Бироқ мазкур даъволар юзасидан ҳеч қандай расмий тергов ўтказилмаган.

Ўтган жума куни "Нью-Йорк Таймс" рўзномаси ҳукумат расмийлари ва инсон ҳуқуқлари ташкилотларидан иқтибослар келтириб, "Буш маъмурияти бу каби терговнинг олиб борилишига давомлии қарши чиққанлар," дея хабар қилди.

Ўтган ой генерал Абдурашид Дўстум Афғонистон президенти томонидан Қуролли қўшинлар бош қўмондони этиб тайинланиши ортидан "қирғин даъволари" яна диққат марказига қайтди.

Абдурашид Дўстум ўтган йил сиёсий рақибига қурол ўқтаб таҳдид қилгани ҳақидаги айбловлар ортидан Туркияга чиқиб кетишга мажбур бўлганди.

Жаноб Обама "қирғин" ҳақидаги даъволарни текшираётганини билдирди.

Си-Эн-Эн билан суҳбатда Барак Обама мазкур масала тубдан текширилмаганидан яқинда хабардор этилганини айтди.

"Шундай экан, мен миллий хавфсизлик соҳасидаги ходимларимдан маълум бўлган далилларни йиғишни сўрадим. Бу масалага қандай ёндошишни барча далил-исботлар тўплангандан сўнг ҳал қиламиз," деб айтди Америка президенти.

"Тўла тергов ўтказилишига буйруқ берасизми?" - деб сўралганда, Барак Обама: "Менимча, ҳар бир давлатланинг ҳатто уруш даврида ҳам маълум масъулияти бор," деб жавоб берди.

"Агар бизнинг ўзимизни тутиш услубимиз уруш қонунларини бузиш ҳолларига ёрдам берган бўлса, назаримда буни биз билишимиз керак," деди Жаноб Обама.

"Ньюс Уик" ва "Нью Йорк Таймс" рўзномаларида 2002 йилда чоп қилинган мақолаларда маҳбусларнинг Қундуз шаҳридан Шибирғон қамоқхонасига кўчирилаётган пайтда контейнерлар ичида ҳалок бўлгани хабар қилинган.

Мақолалардан бирида "маҳбуслар нафас ололмай бўғилиб ўлишларига била туриб йўл қўйилган ёки улар контейнерлар ичида отилиб, сўнгра оммавий тарзда кўмилганлар," дея иддао қилинган.

Жон берган Толибон жангчилари сони бир неча юздан тортиб 2 минггача экани айтилади.

У вақтда генерал Дўстум Америка Жосуслик Хизматидан маош олган ва унинг жангчилари Америка қўшинлари билан яқин ҳамкорлик қилган," дейилади "Нью Йорк Таймс"да чиққан мақолада.

Мақолага ёзилишича, "Америка ҳукумати генерал Дўстум мудофа мулозими бўлиб хизмат қилаётган Ҳомид Карзай ҳукуматини беқарорлаштиришни истамай, тергов олиб бормаган".

Рўзнома президент Жорж Буш даврида уруш жиноятлари учун элчи бўлиб фаолият юритган Пьер Проспернинг "ҳеч ким терговга қарши чиққани йўқ, аммо ҳеч ким рози бўлгани ҳам йўқ," деган сўзларини иқтибос келтиради.

Унга кўра, тергов чақириқларига барча "бу жуда ҳам нозик масала, сиёсий жиҳатдан жуда нозик," дея жавоб берган.