Ўзбек бош вазири мактубида, Ўзбекистон ҳукумати Тожикистон, Россия ҳукуматлари ва халқаро ташкилотларни ҳали совет пайтларида қурилиши бошланган Рогун ГЭСи қурилиши юзасидан мустақил экспертиза ўтказилиши заруратига эътироз бўлиши мумкин эмаслигини таъкидлайди.
Мактуб негизида, бундан қирқ йил муқаддам бошланган қурилиш душманлик маркази (Москва дея ҳисобланг) ташаббуси билан бошланган, ва ҳеч ким ўшанда бу улкан иншоотнинг оқибатлари ҳақида ўйлаб кўрмаганлиги уқтирилади.
«Бу юзадан Ўзбекистон Республикасининг принципиал позицияси шундан иборатки, Рогун ГЭСи қурилишини қайта бошлашдан аввал лойиҳанинг ўзига мустақил экспертиза жалб қилиниши зарур, чунки у 40 йил аввалги эскирган лойиха ва конструкторлик ҳамда технологик қарор асосида ишлаб чиқилган», - дея таъкидлайди Мирзиеев.
Мактубда шунингдек, Орол ҳалокати минтақаси ҳисобланган Марказий Осиёда, вазият анча кескиндир.
Гидроэлектростанция қурилиши шусиз ҳам «қалтис бўлиб турган ушбу минтақанинг экологик балансига» таъсир кўрсатади, шунингдек Амударё сув ҳажмида акс этади.
Мурожаатда тағин «довондаги офат туфайли юз минглаб қурбонлар берилиши мумкинлиги, инсоний ҳалокат миқёсларини ҳатто тасаввур қилиш қийинлиги» таъкидланади.
Россия позициясининг холис эмаслигига ишора қилиб, Мирзиёев тағин Саяно-Шушенский ГЭСи ҳалокатини ҳотирлайди, бу билан Россия томонига навбатдаги тош отилади, бироқ бу умумий иборалар орқали, жуда эҳтиёткорлик билан қилинади.
Бош вазир мактубидаги
 |
| Тожик Бош вазири Оқил Оқилов; kommersant.ru |
Унинг ёзишича: «Ўзбекистон позициясининг бу масаладаги тўғрилигини, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти, Европа Иттифоқи, Жаҳон банки, Осиё ва Ислом ривожланиш банклари, шунингдек Россия Федерацияси ва унинг бошқа мамлакатлар билан жамоатчилик доиралари ва обрўли халқаро ташкилотлар томонидан қувватланганлиги билан тасдиқлаш мумкин».
Шундай қилиб, Рогун ГЭСи қурилиши масаласида Ўзбекистон манфаатини қўлловчилар рўйҳатида Россиянинг ҳам борлиги очиқланади.
2009 йилнинг январида Россия президенти Дмитрий Медведев Самарқандга келганида ГЭС қурилиши мумкин эмаслиги борасидаги Ўзбекистоннинг позициясини тўла қувватлагани эсланади.
Бироқ анча кейин Россия томонининг фикри мутлақо қарама қарши томонга ўзгарди: ўша Медведевнинг ўзи Рогун ГЭСи қурилиши ишларини янгилаш ғоясини қувватлай бошлади.
Ўзининг кўриниб турган икки ҳил стандартини намойиш қилиб, Россия яна узоқ икки фронт учун ўйнашга интилди, бу эса ўзбек раҳбари Ислом Каримовнинг асабини қўзитди.
Биров нимагадир Мирзиёев ўз мурожаатида унчалик аксилроссиявий мисолларни келтирмайди.
Эҳтимол, гап АҚШга яқинлашувнинг, америкаликлар томонидан унчалик олқишланмаганлиги билан боғлиқдир?
Афтидан, Ўзбекистон очиқчасига аксилроссия сиёсатини юргизмоқчи эмас:
«Пудрат шаклида бу ишга Россиянинг бир қатор лойиха ва қурилиш монтаж ташкилотлари жалб қилинмоқда, уларни афтидан ушбу қурулишнинг салбий оқибатлари мутлақо қизиқтирмайди», - дея ёзади Мирзиеев.
Ўзининг тожик ҳамкасбига мактубини Мирзиёев, очиқдан очиқ таҳдидни эслатувчи шундай сўзлар билан якунлайди:
«Агар бундан кейин ҳам Ўзбекистон Республикасининг позицияси эътиборга олинмаган тақдирда биз ушбу лойиҳанинг фалокатли оқибатларини олдини олиш учун ҳалқаро ҳамжамиятларга ва жаҳон экологик ташкилотларига мурожаат қилишга мажбур бўламиз».
Мирзиеевнинг мактуби, Рогун ГЭСи қурилиши иккита мамлакат ўртасидаги узоқ вақт тутаб келган муносабатларни кескинлаштириб юборганини кўрсатади.
Ўзбекистоннинг ташвишини тушуниш мумкин, агар тожиклар ГЭС қурадиган бўлишса, минтақадаги сув заҳиралари назоратининг ярмини қўлга киритиб, улар Каримовни ўз сурнайига рақс тушишга мажбур қилишади.
Бироқ шу билан бирга тушунарсизки, нега Тошкент бир неча йиллардан буён, қишки даврда чироқни ўчириб, декабрнинг охирларида эса Ягона энерготизимини тарк этиб, бу билан эса электр энергияси таъминотини ўзидан соқит қилиб Тожикистонни калака қилиб келади.
Тожикларга бошқа ҳеч бир йўл қолдирмай, Каримов ва Мирзиёев тожикларни, довон офати туфайли миллионлаб одамларнинг жабр кўриши мумкинлигини туфайли ёритилмаган ҳоналарда ишлашга ва яшашга, мусиқа эшитмаслик, телевизор кўрмасликка ундашмоқда.
Uznews.net
