"Истеъмолчилар Ўзбекистон пахта далаларидаги ҳолатни билишлари керак”

Лондонда ўтаётган модалар ҳафталиги чорчўбида "Атроф-муҳитга адолатли ёндашув” жамғармаси Ўзбекистонда пахта теримида боллар меҳнатидан фойдаланишга қарши олиб бораётган кампаниясининг янги босқичини бошлаган.

Жамғармага кўра, истеъмолчиларга Ўзбекистон пахтасини етиштиришда мажбурий болалар меҳнатидан фойдаланилаётгани ҳақидаги огоҳ бериш ҳаркатларига 70 га яқин таниқли фотомодель, актёр ва мусиқачилар иштирок этмоқдалар.

"Атроф-муҳитга адолатли ёндашув” жамғармаси бу кампанияни бир неча йилдан бери олиб бормоқда.

Би-би-си жамҳарма раҳбари Стив Трент билан боғланиб, шу вақтгача нималарга эришилганликларини сўради.

Стив Трент: Бизнинг Ўзбекистонда болалар меҳнатидан мажбурий тарзда фойдаланиш ҳолатларига қарши ўтказган кампаниямиз ширкатлар миқёсида шу вақтга қадар анча муваффақиятли бўлди. Кўплаб бизнеслар, халқаро ишлаб чиқарувчилар бизнинг сўзларимизга қулоқ тутишди, далилларни кўришди ва зарурий амаларга қўл уришди. Эндиги босқич жаҳон бўйлаб истеъмолчиларни Ўзбекистон пахта далаларидаги ҳолатдан хабардор қилишдир. Биз истеъмолчиларга болалар меҳнатидан фойдаланиш ҳақида маълумот бериб, уларнинг ҳам бунга қарши амал қилишларига даъват қилмоқчимиз. Истеъмолчилар ўз амаллари бу ишга аллақачон қўшилган ширкатларни қўллаб, охир-оқибат Ўзбекистон ҳукуматига "бу ҳолат қабул қилиб бўлмас” эканлиги ҳақидаги огоҳни етказишда ўз ҳиссаларини қўшишлари мумкинлигини айтмоқчимиз.

Би-би-си:"Кампаниямиз анчайин муваффақиятли кечди,” деб айтдингиз, лекин Ўзбекистондан шу кеча-кундуз келаётган хабарларга кўра, болалар ҳануз далаларда пахта тераяптилар. Қандай қилиб муваффақият ҳақида гапириш мумкин?

Стив Трент: Гапингизга тўлиқ қўшиламан. Шу вақтгача эришган муваффақиятимиз шу бўлдики, биз йирик халқаро ширкатларнинг Ўзбекистон пахтасини бойқот қилишларга қўшилишларига эришдик. Кейинги босқич бу амалларнинг Ўзбекистонда воқеликка айланишига эришишдир. Жаҳонда энг юқори даражада бу огоҳни эшиттиришга ҳаракат қилмоқдамиз. Халқаро Меҳнат Ташкилотида, АҚШ Конгресси ва Оврўпо Иттифоқига мавжуд барча далилларни тақдим қилмоқдамиз. У ерларда бизнинг сўзимизга қулоқ тутишмоқда. Муаммо шуки, сиз айтганингиздек болалар ҳануз далаларда. Ўзбекистон бу борада бир қатор халқаро битимларни ратификация қилган бўлса ҳамки, амалга ошираётгани йўқ. Ҳукумат болаларни далага чиқмаслиги учун амалий қадамларни қўйишга ҳаракат қилмаяпти.

Би-би-си: Биз Ўзбекистонлик фаоллар билан гаплашган вақтимиз улардан баъзилари пахта теримида фойдалариш учун механик воситалар йўқлиги туфайли боллар меҳнатидан фойдаланишдан бошқа чора ҳам йўқлигини айтишди. Балки халқаро ҳамжамият Ўзбекистон ҳукуматига шу соҳада ёрдам берса, терим мехнизициялаштирлса, чоралар самаралироқ бўлармиди?

Стив Трент: Фикримча, Ўзбекистон ҳукуматига бу соҳада ёрдам бериш халқаро ҳамжамият вазифаси эмас. Факт шуки, ҳукумат йилига пахта савдосидан деярли бир миллиард долларга яқин фойда кўради. Биз кўп йиллардан бери гувоҳ бўлиб келаётган нарсамиз шу бўлмоқдаки, кичиккина раҳбар элита гуруҳи ана шу улкан саноатдан келаётган маблағларни қайта саноатга ётқизиб, ривожлантириш ва замонавийлаштириш ўрнига ўз чўнтагига урмоқда. Сиз ҳақсиз, Ўзбекистонда ҳозирда пахта терими деярли механизициялаштирилмаган. Совет даврида механизация бор эди, ирригация соҳасига эътибор қаратиларди. Ҳозирда эса ҳатто савет давридагидек даражада ҳам сармоя ажратилмайди. Бунинг ҳаммаси раҳбариятнинг коррупцияга ботгани туфайлидир. Улар пулларни олиб ўз манфаатлари йўлида сарфлаяптилар, халқ манфаати ёки мамлакат манфаати йўлида сармоя қилиб ётқизмаяптилар. Асосий муаммо ана шу. Шунинг учун халқаро ҳамжамият ёрдам ажратиши керакмикан, деган тахминлар ноўрин. Асосий масала Ўзбекистон ҳукумати ўз халқи ўнгида мажбуриятларини бажариб, соҳага керакли маблағларни ажратиб, болаларни ва мажбуран ишлатилаётган ҳаммани далалардан олиб чиқиши керак

http://www.bbc.co.uk/uzbek/uzbekistan/2010/09/100920_cy_uzbek_cotton.shtml